Tăng sản lành tính tuyến tiền liệt là một căn bệnh phổ biến, thường gặp ở nam giới có tuổi, biểu hiện lâm sàng chủ yếu là bàng quang bị kích thích và triệu chứng tắc nghẽn đường, người bệnh tiểu tiện khó khăn. Tăng sản lành tính tuyến tiền liệt thuộc phạm trù các chứng “long bế”, “lâm chứng” của YHCT. Cùng với sự gia tăng dân số người có tuổi do tuổi thọ kéo dài, tỷ lệ người mắc bệnh tăng sản lành tính tuyến tiền liệt cũng có xu hướng gia tăng lên. YHCT kết hợp YHHĐ điều trị TSLTTTL là một phương pháp điều trị có ưu thế và hiệu quả cho người bệnh.

1.Tình hình nghiên cứu phẫu thuật trước, sau đó YHCT biện chứng bệnh cơ phân thể điều trị

YHCT biện chứng bệnh cơ phân thể điều trị đối với BN TSLTTTL sau phẫu thuật còn chưa được thống nhất. Như, Liushi [1] TSLTTTL sau phẫu thuật chia thành 6 thể cơ bản là thận nguyên khuy hư, trung khí bất túc…; Panshi [2] cho rằng, thận hư huyết kết thủy trở là bệnh cơ cơ bản của TSLTTTL sau phẫu thuật; Linshi và cs [3] nghiên cứu các chứng trạng của 270 BN TSLTTTL sau phẫu thuật, kết quả cho thấy, biểu hiện hư chứng là bản chủ yếu là tỳ thận hư, thực chứng tương đối ít và chủ yếu là thấp, nhiệt, ứ, và hư thực khiêm tạp cùng biểu hiện, và chủ yếu có 6 thể chứng hậu là tỳ khí hư, khí hư hạ hãm…

2. YHCT kết hợp YHHĐ điều trị bảo tồn

2.1.Thuốc tễ YHCT kết hợp thuốc tây y

Phương pháp này có hiệu quả ưu thế hơn là dùng tây y đơn thuần trong việc điều trị TSLTTTL. Như, Duanshi [4] nghiên cứu 31 BN NĐC dùng tây y đơn thuần là Terazosin viên 2mg, uống trước ngủ 2mg/lần, Finaster Tablets viên 5mg, uống 2v/ngày/ 2 lần. Nếu có nhiễm khuẩn tiết niệu có thể dùng  Ciprofloxacin hoặc Cefacetrile. NNC dùng đông tây y kết hợp gồm 32 BN được điều trị bằng Finaster Tablets viên 5mg, uống 2v/ngày/ 2 lần và bài thuốc YHCT (hoàng kỳ 30g, thỏ ty tử 15g, nhục dung 6g,…) có thể tù theo triệu chứng để gia giảm thêm các vị thuốc khác. Sắc uống ngày 1 thang, 1 tháng là 1 liệu trình điều trị. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tổng có hiệu quả điều trị là 90,6%, cao hơn so với NĐC đạt 83,9%. Hushi [5] điều trị NNC 49 BN TSLTTTL bằng Trung dược tiền liệt phục khang (thục địa 10g, sơn thù du 12g..) sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần, viên nang Terazosin hydrochloride 2mg ngày 1 viên uống tối trước ngủ. NĐC được điều trị bằng viên nang Terazosin hydrochloride 2mg ngày 1 viên uống tối trước ngủ. Kết quả của NNC là 81,63 %, NĐC là 66,68 %. jiangshi [6] sử dụng ích thậnth ông long thang gồm các vị là ngưu tất, tri mẫu,.. thận dương hư bỏ tri mẫu, hoàng bá, gia thêm ban kích, phụ tử, bụng dưới đầy chướng gia thêm tiểu hồi hương, ô dược; khí hư gia thêm thăng ma, đẳng sâm, đại tiện bí gia sinh địa hoàng… mỗi thang sắc uống chia 2 lần /ngày, thuốc sắc uống cùng với viên tễ bột hổ phách và xuyên sơn giáp 1 viên /ngày. Tây y dùng viên thuốc diethylstilbestrol, 1mg / lần, 3 lần / ngày, dùng liên tục 5 ngày sau sau đó dừng thuốc; châm cứu chọn các huyệt quan ngyên, khí hải, tam âm giao, âm lăng tuyền, châm kích thích thủ pháp từ nhẹ đến mạnh dần, ngày châm 1 lần lưu kim 30 phút, dương hư có thể cứu thêm quan nguyên khí hải. Kết quả điều trị 36 BN TSLTTTL tổng có hiệu quả là 91,7%. Liushi [7] điều trị 30 BN TSLTTTL, diethylstilbestrol 1mg, phenoxybenzamine 10mg, 3 lần/ngày, penicillin 8.000.000 UI, tiêm tĩnh mạch dexamethasone 10mg, 1 lần/ngày, đồng thời dùng thêm tiêu tăng thang gồm các vị là sa tiền tử 15g, … sắc uống 1 thang /ngày chia 2 lần; châm cứu các huyệt tam âm giao, thái xung, dương lăng tuyền, túc tam lý, 1 lần/ngày, lưu kim 30 phút; NĐC 10 BN điều trị theo phác đồ trên nhưng không châm cứu, không dùng thuốc YHCT, cả 2 nhóm đều được điều trị 27 ngày, NNC có hiệu quả điều trị là 96,7% cao hơn hẳn so với NĐC đạt 70%.

2.2.Trung y dược kết hợp tây y điều trị TSLTTTL

Phương pháp này thuận tiện hơn cả trong điều trị TSLTTTL, và có hiệu quả điều trị cao, như Dingshi [8] điều trị 52 BN TSLTTTL có kiêm nhiễm khuẩn tiết niệu, NĐC 44 BN được điều trị bằng levofloxacin 0.2g , 2 lần / ngày truyền tĩnh mạch, finasteride 5mg uống 1 lần/ngày, nếu có sốt điều trị hạ sốt và truyền bù dịch…, liệu trình điều trị 14 ngày 1 liệu trình; NNC trên cơ bản điều trị như nhóm chứng, được dùng thêm Sanjin tablets 3v/lần, 3 lần/ngày, điều trị 1 liệu trình là 14 ngày, tổng hiệu quả điều trị của NNC là 96,2%, NĐC là 77,3%. Zhoushi và cs [9] điều trị NNC 34 BN bằng thuốc đông dược β qiyezoadaina (-β aescinate β thất diệp tạo đại nạp) 20mg pha với 250 ml DD glucose 5% truyền tĩnh mạch chậm 1l/ngày, vitamin B2 25mg, 3 lần / ngày; NĐC được điều trị viên Miniaoling 0,2g/ lần, 3 lần/ngày, qianliekang 5 viên/lần, 3 lần/ngày, cả 2 nhóm đều điều trị 2 liệu trình, 30 ngày/liệu trình, sau 2 liệu trình điều trị thu thập số liệu đánh giá kết quả. Kết quả điều trị của NNC đạt 91,1%.

3.Trung tây y kết hợp phẫu thuật điều trị

Phương pháp điều trị này cải thiện trạng thái tinh thần của bệnh nhân trước khi phẫu thuật, kiểm soát chảy máu trong phẫu thuật, kiểm soát đau sau mổ và đau do co thắt bàng quang sau phẫu thuật, tiểu tiện sau rút sonde bàng quang thông lợi hơn nhiều so với phẫu thuật đơn thuần.

3.1. Trước và sau phẫu thuật đều dùng thuốc YHCT điều trị

Sunshi và cs [10] điều trị NNC 89 BN TSLTTTL, căn cứ tình trạng BN trước khi phẫu thuật, dùng kháng sinh thích hợp, ích thận hoạt huyết thang số I (hoàng kỳ, sơn dược, ích mẫu thảo…) 5-7 ngày, ngày 1 thang; sau phẫu thuật sau khi trung tiện được dùng ích thận hoạt huyết thang số II (hoàng kỳ, tiên hạc thảo, sơn dược,..), ngày 1 thang, dùng liên tục 10-15 ngày. NĐC 36 BN được điều trị đơn thuần bằng phẫu thuật. Kết quả điều trị cho thấy, NNC tiểu thông lợi, thời gian rửa sạch bàng quang trung bình trong vòng 36h, không có BN nào sau phẫu thuật có chảy máu, xét nghiệm nước tiểu chỉ 2 BN có BC 2⁺. NĐC sau phẫu thuật có 5 BN chảy máu sau mổ, thời gian rửa sạch bàng quang trung bình trong vòng 48-72 h; Liushi [11] khi chuẩn bị phẫut huật cho BN TSLTTTL trước mổ, đồng thời cho bệnh nhân dùng bài thuốc gồm các vị cơ bản là sinh địa, sơn thù,… nếu bệnh nhân có phù, hoặc chức năng thận suy giảm gia thêm các vị như lộc giác giao, ăn kém, chức năng tiêu hóa không tốt gia thêm sơn tra 9g, trần bì 9g, mỗi ngày 1 thang, sắc uống chia 2 lần, 7 ngày/1 liệu trình; sau phẫut huật dùng bài thuốc gồm cá vị cơ bản là hoàng kỳ 20g, sinh địa 20g, kim ngân hoa 20g, tiên hạc thảo 20g, đau nhiều, bàng quang co thắt nhiều gia thêm đan sâm, xuyên khung, bụng dưới đầy chướng, ăn kém gia trần bì, mộc hương; nhóm phẫu thuật đơn thuần trước phẫu thuật chuẩn bị như thường quy, sau phẫu thuật dùng kháng sinh chống nhiễm khuẩn sau mổ, thuốc chống chảy máu; Kết quả nghiên cứu quan sát 10 chỉ tiêu lâm sàng trên người bệnh cho thấy, từ tình trạng cải thiện các triệu chứng lâm sàng, trạng thái tinh thần trước mổ,lượng máu chảy trong phẫu thuật, tình trạng đau sau phẫu thuật... NNC tổng có hiệu quả là 91,3% ưu thế trội hơn hẳn so với NĐC (p<0,05).

3.2. Dùng thuốc YHCT sau phẫu thuật

Phương pháp điều trị kết hợp này, có thể cải thiện được các chứng trạng sau phẫu thuật thường có, và giúp nâng cao hiệu quả điều trị của phẫu thuật. Zhangshi và cs [12] nghiên cứu sử dụng bài thuốc nghiệm phương ích khí thanh lợi thang điều trị BN TSLTTTL sau mổ bị chảy máu. Bài thuốc gồm các vị hoàng kỳ 20g, thái tử sâm 20g, bạch truật 10g, trần bì 6g… BN có biểu hiệnt iểu ra máu màu hồng nhạt dùng thêm các thuốc đông dược khác, chảy máu lượng nhiều, sắc đỏ tối, phải tuân thủ bù dịch, chống viêm, cầm máu theo phác đồ, khi cần có thể phải đặt sonde bàng quang có bóng hơi chèn ép để rửa và cầm máu.

Thông thường đều có hiệu quả; sau phẫu thuật có viêm mào tình hoàn cấp tính có thể dùng bài long đởm tả can thang gồm các vị là long đởm thảo 5g, hoàng cầm 10g, sinh địa 10g,… nếu kèm theo có sốt có thể dùng kết hợp với kháng sinh, và dán cao tiêu viêm bên ngoài, và nhanh chóng rút sonde là cần thiết, càng sớm càng tốt. Nhìn chung xử lí như vậy đều có thể nhanh chóng mang lại kết quả tốt sau phẫu thuật; Tiểu không tự chủ sau phẫu thuật chọn phương điều trị là quy thận hoàn gia vị gồm có các vị như sinh địa 10g, đẳng sâm 10g, … thông thường dùng 2-3 tuần đều khỏi. Sau phẫu thuật có chít hẹp niệu đạo phương thường dùng là ích thận trừ ứ thang gồm các vị như sinh địa 10g, sơn thù 10g, … sắc uống ngày 1 thang, đồng thời phối hợp nong niệu đạo ngày 1 lần. Wushi và cs [13] ngoài kết hợp điều trị dùng thuốc YHCT sau phẫu thuật còn tiến hành thủy châm progesterone vào huyệt tam âm giao và uống bài thuốc giải kinh thang. Phương pháp thủy châm vào huyệt là dùng bơm tiêm 2,5ml, hút 10mg progesterone, thực hiện vô khuẩn vùng huyệt trước khi thủy châm, tiến hành thủy châm lưu ý khi kim qua da vào huyệt bệnhn hân có cảm giác đau tê chướng nặng vùng huyệt, rút bơm tiêm ra thử một chút không có máu theo kim ra mới tiến hành bơm thuốc vào huyệt, sát trung vô khuẩn huyệt sua khi rút kim và có băng vô khuẩn băng chỗ chân kim vừa thủy châm. Tiến hành thủy châm ngay ngày đầu sau phẫu thuật, mỗi ngày 2 lần. Giải kinh thang gồm các vị như sa tiền tử, 15g, đan sâm 12g, .. mỗi ngày sắc uống 1 thang chia 2 lần, uống sáng chiều. Sau phẫu thuật 24h có thể sử dụng thuốc thang. Kết quả phẫu thuật sau 24h, 48h tỷ lệ BN có biểu hiện co thắt bàng quang ở NNC thấp hơn rõ rệt so với NĐC (p<0,05). Zhaoshi và cs [14] quan sát BN TSLTTTL sau phẫu thuật có biểu hiện đau co thắt bàng quang NNC gồm 28 BN được điều trị phối hợp giữa đắp thuốc đông dược vào các huyệt như xuyên khung 10g, xuyên luyệnt ử 10g, uất kim 10g, ô dược 10g, diên hồ sách 10g, tất cả nghiền bột uống với nước ấm 40-50^o, cho vào túi vải rồi chườm đắp vào 4 huyệt thận du, trung cực, tam âm giao trong 30 phút, 4-6 lần/ngày, liên tục 7 ngày. Kết quả trong 24h số lần đau có thắt bàng quang, thời gian cơ thắt bàng quang trong ngày của NNC thấp hơn hẳn so với NĐC (p<0,05). Lushi và cs [15] sử dụng phương pháp lợi thấp thông ứ thang với thủy châm điều trị 48 BN TSLTTTL co thắt bàng quang sau phẫu thuật, bài thuốc lợi thấp thông ứ thang gồm các vị là sa tiền tử 15g, sơn tra sao 10g, xích thược 12g, bạch thược 12g.. sắc uống ngày 1 thang. Nếu sau phẫu thuật, như động ruột chưa hồi phục trở lại thì chỉ dùng đơn thuần thủy châm. Thủy châm ở các huyệt chủ yếu là trung cực, tam âm giao, sau khi sát khuẩn vùng huyệt thủy châm, dùng bơm 5ml lấy atropine sulfate 0,25mg Sau châm kim tiến hành vê kim >150 lần/phút x2 phút, bệnh nhân có cảm giác đắc khí như đau tức nặng tê vùng châm và có cảm giác lan chuyển đến vùng bàng quang và niệu đạo, thì tiến hành bơm thuốc từ từ vào huyệt. Sau khi rút kim, sát khuẩn lại chân kim và băng ép vô khuẩn vùng huyệt vừa thủy châm để thuốc phân bố đều ra xung quanh. Thủy châm ngày 1 lần, nếu bệnh tình nặng có thể thủy châm 2-3 lần/ngày. Kết quả điều trị khỏi là 72,9%. Heshi [16] điều trị NNC 58 BN TSLTTTL sau phẫu thuật xuất huyết, sau phẫu thuật 6h dùng bài thuốc chỉ huyết phục nguyên thang gồm các vị như tam thất 25g, tiểu kế 15g, đan sam 15g… người huyết nhiệt gia thêm bạch mao căn 35g, tiểu kế gia lên 25g, người huyết áp cao gia tiểu kế 25g, người âm hư gia huyết dư thán 15g, mạch môn 15g, người khí hư gia đẳng sâm 30g, hoặc tây dương sâm 15g, huyết hư gia đương quy 15g, a giao 15g, hoàng kỳ 50g. NĐC 50 BN sau phẫu thuật mỗi ngày truyền tĩnh mạch axit tranexamic 0,6, Etamsylate 2g. Kết quả dịch qua sonde trong số ngày có thể rút sonde sớm và thời gian cầm máu thời gian đông máu trước và sau điều trị so sánh giữa 2 nhóm có sự khác biệt rõ, NNC ưu thế phân biệt rõ (p<0,05). Zhangshi và cs [17] nghiên cứu điều trị BN TSLTTTL có đặt lưới hợp kim titan trong niệu đạo để kết hợp dùng thuốc TerazosinHydrochlorideTablets viên 2mg, uống 1 viên/ngày, thuốc thang bát chính tán gia giảm. Kết quả 23 BN sau điều trị 6 tháng khỏi đạt 86,9%.

4.Đông tây y kết hợp các phương pháp khác

Liushi [18] sử dụng tam tử tiêu lâm hoàn kết hợp điều trị bằng liệu pháp vi sóng tuyến tiền liệt qua đường hậu môn, NĐC dùng đơn thuần Bốn. Integrative phương pháp điều trị khác, kết quả cho thấy, trong 32 BN TSLTTTL có 18 BN (56,25%) khỏi hoàn toàn, hiệu quả rõ 12 BN (37,50%), có hiệu quả 1 BN (3,13%) không hiệu quả 1 BN (3,13%) tổng có hiệu quả là 96,9%. NĐC trong 35 BN có 14 BN (40,00%) khỏi hoàn toàn, hiệu quả rõ 10 BN (28,57%), có hiệu quả 9 BN (25,71%) không hiệu quả 2 BN (5,71%) tổng có hiệu quả là 94,29%.

5. Kết luận

Trong những năm gần đây, việc các thầy thuốc sử dụng đông tây y kết hợp điều trị tăng sản lành tính tuyến tiền liệt thu được những thành quả nhất định, đặc biệt là những người có chống chỉ định phẫu thuật, thường đạt được hiệu quả tốt cho việc điều trị không phẫu thuật, điều này đã mở ra một hướng mới cho điều trị phi phẫu thuật cho căn bệnh này, điều này đã thể hiện tiềm năng của phương pháp điều trị đông tây y kết hợp cho bệnh TSLTTTL cần được tiến hành nghiên cứu sâu hơn như đồng thời vận dụng khoa học kỹ thuật công nghệ hiện đại, kết hợp phương pháp biện chứng vĩ mô với phát hiện vi mô, chế định thống nhất tiêu chuẩn chẩn đoán, biện chứng, tiêu chuẩn đánh giá kết quả điều trị, làm cho mục đích nghiên cứu được rõ ràng hơn, quá trình nghiên cứu và kết quả nghiên cứu càng khoa học hơn khách quan hơn